Sposób, w jaki rozstajemy się z pracodawcą, często ma duże znaczenie nie tylko dla naszych finansów, ale też dla przyszłego zatrudnienia. Warto o tym wiedzieć, podpisując rozwiązanie umowy o pracę.
Maryla jest księgową. Właśnie zwolniono ją z pracy. Przeżyła szok. Przez 20 lat nikt nigdy nie miał do niej zastrzeżeń. Szef zaproponował jej rozstanie za porozumieniem stron z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Miała w tym czasie wykorzystać zaległy urlop. Maryla szybko podpisała dokument, ale gdy wróciła do domu, zaczęła się zastanawiać, czy nie skierować sprawy do sądu pracy i żądać odszkodowania.
- Czy mam szansę wygrać z firmą? – zastanawia się. Najkorzystniejszym sposobem rozstania się z zakładem jest dla pracownika porozumienie stron. Musi na to wyrazić zgodę i pracodawca, i osoba zwalniana. W porozumieniu powinny być zawarte warunki rozstania: czy np. pracownikowi należy się wynagrodzenie za okres wypowiedzenia, kiedy przestaje przychodzić do zakładu, czy należy mu się odprawa i za jaki czas.
Warunki wypowiedzenia pracownik może negocjować, żądając np., by przez pewien czas przysługiwała mu opieka medyczna opłacana przez zakład, że może spłacać przez rok kredyt, który dostał w firmie, że otrzyma ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, a w okresie wypowiedzenia będzie pracował itd.
Firma może się na to zgodzić, ale nie musi. Pani Maryla mogła o parę rzeczy powalczyć, ale teraz, gdy podpisała porozumienie, jest już za późno. Nie ma też podstaw, by skierować sprawę do sądu pracy. Podpisując wypowiedzenie, wyraziła, bowiem zgodę na warunki proponowane przez zakład.
KIEDY UMOWA O PRACĘ ROZWIĄZUJE SIĘ SAMA
• GDY PRACOWNIK ZASTĘPUJE OSOBĘ, która jest chora i przebywa na zwolnieniu lekarskim lub poszła na urlop
• JEŚLI UMOWA ZOSTAŁA ZAWARTA TYLKO NA CZAS WYKONYWANIA OKREŚLONEJ PRACY. np. wybudowania domu, remontu mieszkania czy zrobienia jakiegoś projektu
• W PRZYPADKU NIEOBECNOŚCI ZATRUDNIONEGO W PRACY przez okres dtuższy niż 3 miesiące
• GDY PRACOWNIK ZOSTAJE TYMCZASOWO ARESZTOWANY
• Z POWODU ŚMIERCI pracownika lub pracodawcy (jeśli jest nim osoba fizyczna)
UWAGA! DYSCYPLINARKA
Najmniej korzystnym dla zatrudnionego sposobem rozwiązania umowy o pracę jest wypowiedzenie bez zachowania okresu wy wiedzenia. czyli tzw. wypowiedzenie dyscyplinarne. Jest to możliwe wtedy, gdy pracownik rażąco narusza swoje obowiązki albo np. porzuca pracę. Umowa rozwiązuje się wówczas z chwilą złożenia stosownego oświadczenia przez pracodawcę. Traci się więc pracę natychmiast, bez prawa do jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia. Nie ma płatnych dni wolnych na szukanie pracy ani odprawy. Na taki rodzaj rozstania z poprzednią firmą zwykle niezbyt przychylnie patrzy też nowy pracodawca.
Warunki wypowiedzenia
Innym sposobem rozstania się z pracodawcą jest wypowiedzenie umowy o pracę. Składamy je sami albo wręcza je nam pracodawca. W obydwu przypadkach powinno być złożone na piśmie i doręczone drugiej stronie, aby mogła zapoznać się z jego treścią. to pracownik może odmówić przyjęcia wypowiedzenia, ale jeśli zostało wręczone przy świadkach, to doręczenie uznaje się za skuteczne. Pracodawca może też wysłać wypowiedzenie listem poleconym. Jeżeli list zostanie dwukrotnie nieodebrany, powstaje domniemanie, że adresat się z nim zapoznał. A to oznacza, że i tak straci pracę.
Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy o pracę oraz okresu zatrudnienia. Jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni, wypowiedzenie wynosi 3 dni. Tydzień, gdy okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, jest dwutygodniowe przy umowie zawartej na 3 miesiące. W przypadku umowy na czas określony wypowiedzenie wynosi 2 tygodnie. Przy umowie na czas nieokreślony bierze się pod uwagę okres zatrudnienia u danego pracodawcy. Przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy okres wypowiedzenia trwa 2 tygodnie, przy co najmniej 6 miesiącach – miesiąc, a co najmniej 3 latach – 3 miesiące.
Pracownikowi, który otrzymał wypowiedzenie, przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy. Ma do nich prawo w trakcie okresu wypowiedzenia, jeżeli w tym czasie nadal będzie wykonywał swoje obowiązki. Gdy okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie lub miesiąc, należą się 2 płatne dni wolne na poszukiwanie pracy. Przy wypowiedzeniu trzymiesięcznym są to 3 dni wolne.
Zmiana warunków pracy i płacy
Zdarza się, że pracodawca wręcza pracownikowi tzw. wypowiedzenie zmieniające. Zmieniają się wtedy warunki wykonywania pracy albo wysokość wynagrodzenia. Gdy pracownik nie zgodzi się na nie, może się to skończyć rozstaniem z firmą. Pracodawca ma prawo wypowiedzieć mu umowę o pracę. Ale nie każdemu można dać wypowiedzenie zmieniające. Nie wolno np. pogorszyć warunków płacy osobie w wieku przedemerytalnym czy kobiecie w ciąży.
Dochodzenie swoich praw w sądzie
Pracownik, który nie godzi się z warunkami zwolnienia, może wystąpić do sądu przeciwko pracodawcy (nie będzie wtedy obciążony kosztami sądowymi). Nie musi mieć pełnomocnika, może występować w obronie swoich racji samodzielnie. Skargę składa się do sądu rejonowego, wydziału do spraw prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego dla miejsca zamieszkania lub siedziby zakładu pracy. Sąd nie może zasądzić więcej, niż żąda pracownik. Podstawowe żądania osoby zwolnionej to odszkodowanie albo przywrócenie do pracy. W tym drugim przypadku sąd może nie uwzględnić żądania pracownika. Orzeknie wtedy o odszkodowaniu. Nie dotyczy to kobiet w ciąży i na urlopie macierzyńskim oraz pracowników w wieku przedemerytalnym (chyba, że zakład ich pracy został zlikwidowany). Gdy pracodawca nie dotrzymał warunków wypowiedzenia, można go zaskarżyć w sądzie. W przypadku wypowiedzenia umowy na czas określony kontrola polega na sprawdzeniu, czy pracodawca rozwiązując umowę, zachował wymogi formalne.
Autor: Sabina Głuchowska
Leave a Reply